Ο χώρος εργασίας μας μήπως μας αρρωσταίνει;

Είναι γεγονός ότι η εργασία μας είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας. Επηρεαζόμαστε σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, σωματικά και ψυχολογικά από τη φύση του επαγγέλματός μας.

Δυστυχώς, υπάρχουν εργαζόμενοι που περνάνε μεγάλο μέρος της ζωής τους σε ανθυγιεινό περιβάλλον και έρχονται σε επαφή με βλαβερές και επικίνδυνες ουσίες. Και δεν αναφέρομαι σε επαγγέλματα πράγματι πολύ σκληρά και επικίνδυνα, όπως του ανθρακωρύχου.
Οι περισσότεροι αγρότες που έρχονται σε επαφή με φυτοφάρμακα, πολλοί εργαζόμενοι σε βιομηχανίες και εργαστήρια, ακόμη και αυτοί που δουλεύουν σε βενζινάδικα, κομμωτήρια και καθαριστήρια είναι εκτεθειμένοι καθημερινά σε δηλητηριώδεις ουσίες.

Άλλα πάλι επαγγέλματα έχουν πιο ήπιες σωματικές παρενέργειες, παρόλα αυτά δημιουργούν χρόνιες ενοχλήσεις.
Το να περνάει κάποιος ώρες καθισμένος μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή ή να βρίσκεται 8 ώρες όρθιος, έχει επίσης επιπτώσεις, πολλές φορές αρκετά σοβαρές.

Στις παραπάνω περιπτώσεις είναι εμφανές πού οφείλονται τα προβλήματα υγείας που μπορεί να προκύψουν.
Υπάρχουν όμως ασθένειες και ενοχλήσεις, που δεν είναι πάντα τόσο ξεκάθαρη η αιτία τους. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι οι νέες αυτές ασθένειες έχουν συνδεθεί με τα σύγχρονα κτίρια στα οποία στεγάζονται πλέον οι περισσότερες εταιρίες και υπηρεσίες.

Φαίνεται δηλαδή ότι σε κάποιες περιπτώσεις μας αρρωσταίνει στην κυριολεξία ο χώρος στον οποίο εργαζόμαστε.

Διαβάστε το άρθρο:

Ο ιδανικός χώρος εργασίας βοηθά στη μείωση του στρες και ενισχύει τη συγκέντρωση και τη δημιουργικότητα

Μια παλιά νόσος…

Γνωστή από τη δεκαετία του ’70, η «νόσος των λεγεωνάριων» οφείλεται στο βακτηρίδιο λεγεωνέλλα (legionella pneumophila) .

Τα συμπτώματα της νόσου είναι πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγίες, ανορεξία, κακουχία, ενώ αν προσβληθούν οι πνεύμονες σημειώνονται φαινόμενα καρδιακής ανεπάρκειας. Η ανίχνευση του συγκεκριμένου βακτηριδίου κρίνεται από τους επιστήμονες εξαιρετικά δυσχερής, ενώ θεωρείται υπεύθυνο για ένα ποσοστό της τάξης του 10%-15% των πνευμονιών.
Ο κίνδυνος προσβολής των ατόμων, με προβληματικό κυρίως ανοσοποιητικό σύστημα, είναι μεγάλος.

Ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξή του είναι το υδάτινο (λίμνες, ποτάμια, δεξαμενές, πισίνες, θερμές και ιαματικές πηγές). Στο εργασιακό περιβάλλον ιδανικό τόπο διαβίωσης του βακτηριδίου της λεγεωνέλλας αποτελούν τα συστήματα ψύξης (κεντρικές μονάδες υδρόψυκτου κλιματισμού) και ύδρευσης μεγάλων κτιριακών μονάδων όπως κτίρια γραφείων, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, σχολεία, γηροκομεία κ.ά.

Τα κλιματιστικά δεν θεωρούνται πλέον η βασική πηγή μετάδοσης του βακτηριδίου, όπως πιστεύονταν παλαιότερα, αλλά από τα νέα στοιχεία προκύπτει ότι ο βασικός ένοχος είναι το νερό σε λιμνάζουσα κατάσταση και γι’ αυτό θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα.
Η καθαρότητα του νερού και των συστημάτων ύδρευσης, η αποφυγή κάποιων υλικών στην κατασκευή τους και η αντικατάστασή τους όταν παλιώνουν, καθώς και η διατήρηση σε χαμηλή θερμοκρασία του νερού όταν είναι δυνατόν, είναι κάποιοι από τους τρόπους πρόληψης.

Πόσο ευθύνονται τα υλικά κατασκευής;

Αιτίες ενός μεγάλου μέρους των παθολογικών φαινομένων που προσβάλλουν τους χρήστες των σύγχρονων κτιρίων υπάρχουν και στα ίδια τα υλικά κατασκευής, είτε λόγω της εσωτερικής τους σύνθεσης είτε λόγω των διαδικασιών παραγωγής τους είτε λόγω της τελικής επεξεργασίας (φινιρίσματα) στην οποία υποβάλλονται.

Είναι πλέον γνωστή και διαπιστωμένη η καρκινογόνος δράση του αμιάντου, όπως και η ενοχοποίηση του γρανίτη για εκπομπή ραδονίου.

Άλλα και άλλες πολύ διαδεδομένες ουσίες στην κατασκευή όπως το βενζόλιο και η φορμαλδεΰδη έχουν αποδεδειγμένα πλέον, αρνητικές επιδράσεις στην υγεία μας.

Το βενζόλιο είναι ένα φυσικό συστατικό του αργού πετρελαίου και της βενζίνης, αλλά βρίσκεται επίσης σε κόλλες, μπογιές, πλαστικά και ρητίνες. Χρησιμοποιείται ευρέως από τη βιομηχανία στην παραγωγή απορρυπαντικών, φαρμακευτικών προϊόντων και βαφών.

Το βενζόλιο είναι ερεθιστικό για τα μάτια και το δέρμα. Κάποιες ελαφριές παρενέργειες είναι εκνευρισμός, πονοκέφαλος και υπνηλία.

Η εισπνοή μεγάλης ποσότητας βενζολίου επιφέρει ζάλη, αδυναμία, πονοκέφαλο, ναυτία, θολή όραση, παθήσεις του αναπνευστικού, τρέμουλο, ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, ζημιές στο συκώτι και στα νεφρά, παράλυση και λιποθυμία.

Χρόνια έκθεση ακόμη και σε σχετικά χαμηλά επίπεδα βενζολίου προκαλεί πονοκεφάλους, ανορεξία, νευρικότητα, υπνηλία, ψυχολογικές διαταραχές, παθήσεις του αίματος όπως αναιμία και ασθένειες του μυελού των οστών. Μακροχρόνια επαφή με το δέρμα δημιουργεί ξηρότητα, φλεγμονές, φουσκάλες και δερματίτιδες. Επίσης τεστ έχουν δείξει ότι είναι εμβρυοτοξικό και υπεύθυνο για καρκινογενέσεις. Υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλεί ανωμαλίες στα χρωμοσώματα και ειδικότερα λευχαιμία.

Η φορμαλδεΰδη αποτελεί έναν από τους κύριους ρυπαντές εσωτερικών χώρων κατοικιών και γραφείων. Βρίσκεται σχεδόν στα περισσότερα χρησιμοποιούμενα σήμερα προϊόντα ξύλου όπως MDF, κόντρα πλακέ, νοβοπάν και ειδικότερα στις συγκολλητικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους. Άλλες πηγές φορμαλδεΰδης είναι τα συνθετικά υφάσματα, κουρτίνες και τάπητες, κάποια χρώματα και μονωτικά υλικά.

Η φορμαλδεΰδη ερεθίζει τις βλεννογόνους της μύτης, των ματιών και του λαιμού.

Οι άμεσες επιπτώσεις μπορεί να είναι κνησμός ή κάψιμο των οφθαλμών και δακρύρροια. Σε μέτρια επίπεδα έκθεσης παρατηρείται ερεθισμός της μύτης και του φάρυγγα, έντονος βήχας και δύσπνοια ενώ σε υψηλά επίπεδα έκθεσης έχουμε ταχυκαρδία, αρρυθμία, έντονο πονοκέφαλο, πνευμονικό οίδημα ακόμη και θάνατο.

Στις χρόνιες επιπτώσεις συμπεριλαμβάνονται αλλεργικές αντιδράσεις, άσθμα, δερματίτιδες και έκζεμα, βλάβες των ματιών, διαταραχές του συστήματος αναπαραγωγής και καρκίνος των πνευμόνων, του λάρυγγα και του δέρματος.

Να σημειωθεί πως η φορμαλδεΰδη χαρακτηρίζεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως καρκινογόνος ουσία.

Το σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου

Τέλος, για το «σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου” (Sick building syndrome – SBS) υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις από τους επιστήμονες, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν έχει πλήρως κατανοηθεί.

Το σύνδρομο αφορά μια σειρά συμπτωμάτων, συχνά αδιευκρίνιστης αιτιολογίας, που παρατηρούνται σε χρήστες σύγχρονων κτιρίων γραφείων ως επί το πλείστον, αλλά έχουν γίνει αναφορές και για σχολικά κτίρια, βιβλιοθήκες και μουσεία.

Τα συμπτώματα αυτά είναι : ερεθισμός των ματιών και του λαιμού, μπουκωμένη μύτη ή καταρροή, ξηρό ή ερεθισμένο δέρμα και κνησμός, πονοκέφαλοι και ζαλάδες, ναυτία, προβλήματα στην αναπνοή και βάρος στο στήθος, λήθαργος ή /και κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό και διαφέρουν από μέρα σε μέρα. Άτομα που εργάζονται στον ίδιο χώρο μπορεί να παρουσιάζουν διαφορετικά συμπτώματα ο καθένας, τα οποία βελτιώνονται ή και υποχωρούν εντελώς λίγες ώρες ή μέρες αφότου απομακρυνθούν από το κτίριο.

Ήδη από τη δεκαετία του ’70 οι ερευνητές έχουν προσπαθήσει να προσδιορίσουν τι προκαλεί το σύνδρομο. Μέχρι σήμερα δεν έχουν καταλήξει σε μία συγκεκριμένη αιτία. Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι το σύνδρομο είναι αποτέλεσμα συνδυασμού διαφόρων παραγόντων όπως :

κακός εξαερισμός των κτιρίων, συνήθως τεχνητός και όχι φυσικός
κλιματιζόμενα κτίρια με υψηλή θερμοκρασία (άνω των 23 βαθμών Κελσίου) και χαμηλή υγρασία ή με αυξομειώσεις της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια της ημέρας
αερομεταφερόμενα σωματίδια όπως σκόνη, ίνες υφασμάτων και χαλιών και μύκητες
πτητικές ρυπογόνες χημικές ουσίες, όπως από καθαριστικά και έπιπλα ή όζον που εκλύεται από φωτοτυπικά και εκτυπωτές
καπνός τσιγάρου
φυσικοί παράγοντες όπως ηλεκτροστατικά φορτία
ελλιπής καθαριότητα και κακή συντήρηση του κτιρίου
ακατάλληλος φωτισμός σε συνδυασμό με οθόνες υπολογιστών κακής ποιότητας
κακό εργασιακό περιβάλλον

Ο καθένας μπορεί να παρουσιάσει το σύνδρομο, αλλά αυτοί οι οποίοι κινδυνεύουν περισσότερο, είναι οι εργαζόμενοι σε γραφεία κλιματιζόμενα, χωρίς φυσικό εξαερισμό και κατάλληλο φωτισμό, κακοσυντηρημένα και βρώμικα.

Σε κτίρια που εξαερίζονται με φυσικό τρόπο, παρόλο που συχνά η θερμοκρασία και οι συνθήκες εξαερισμού δεν είναι οι ενδεικνυόμενες, τα ποσοστά των εργαζομένων που νοσούν είναι λιγότερα.

Επίσης, παρόλο που διάφορα χημικά (πτητικές οργανικές ενώσεις) έχουν συνδεθεί με συμπτώματα σε μεμονωμένα κτίρια, κανένα δεν έδειξε να είναι η αιτία του συνδρόμου σε ένα μεγάλο αριθμό κτιρίων.

Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι τα συμπτώματα είναι πιο συχνά και πιο έντονα στους αγχώδεις και δυσαρεστημένους εργαζόμενους και γενικότερα σε άτομα που αισθάνονται ανήμπορα να αλλάξουν την κατάσταση στον χώρο εργασίας τους.

Πώς βελτιώνεται η κατάσταση;

Η βελτίωση των παραπάνω συνθηκών (αερισμού και καθαριότητας) σε συνδυασμό με τη δυνατότητα προσαρμογής του φωτισμού και της θερμοκρασίας από τον κάθε εργαζόμενο ατομικά, φάνηκε να έχει θετικά αποτελέσματα σε κάποιες περιπτώσεις που εφαρμόστηκε.

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, δύο είναι οι βασικότερες αιτίες για τις οποίες μπορεί να αισθανόμαστε ότι ο χώρος που εργαζόμαστε μας αρρωσταίνει: η απομάκρυνσή μας από το φυσικό περιβάλλον και οι αγχωτικές συνθήκες εργασίας.

Έχοντας διαπιστώσει τις επιπτώσεις ενός κακού περιβάλλοντος εργασίας στην απόδοση των εργαζομένων και κατ’ επέκταση, στα κέρδη τους, πολλές μεγάλες εταιρίες έχουν αρχίσει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη στον σχεδιασμό των κτιρίων τους, τα συμπεράσματα των νέων ερευνών. Κατανοούν πλέον, το αυτονόητο, ότι είναι απαραίτητο να ζούμε και να εργαζόμαστε σε όσο το δυνατόν πιο φυσικό και αρμονικό περιβάλλον για να παραμένουμε υγιείς.