Πόσα χρώματα βλέπετε;

Σας έχει τύχει να διαφωνείτε έντονα με κάποιον για ένα χρώμα και να είναι αδύνατον να συνεννοηθείτε; Εσείς να βλέπετε κάτι πρασινωπό και ο άλλος να επιμένει ότι είναι γκρι;

Μήπως αναρωτιέστε συχνά για το γούστο του συντρόφου σας; Πώς είναι δυνατόν να μη βλέπει ότι αυτό το γκριζοπράσινο πουκάμισο με αυτό το καφεκόκκινο παντελόνι δεν ταιριάζουν καθόλου; Γιατί όταν τον ρωτάτε ποια μπλούζα σας πάει καλύτερα, η λιλά ή η γαλάζια, σας λέει ότι του φαίνονται ίδιες;

Μήπως πάλι εκνευρίζεστε γιατί δεν πρόσεξε τη νέα χάλκινη απόχρωση στα μαλλιά σας και το καινούργιο λαδί ριχτάρι στον καναπέ;

Πριν τον κατηγορήσετε για αδιαφορία και κακογουστιά, ελέγξτε πρώτα αν βλέπει τα χρώματα όπως εσείς. Συγκεκριμένα, αν βλέπει όλα τα χρώματα.

Γύρω στο 8% των αντρών έχει πρόβλημα με τη χρωματική όραση. Στις γυναίκες το ποσοστό είναι πολύ μικρότερο, μόλις το 0,4% πάσχει από κάποιου είδους αχρωματοψία. Δυστυχώς πρόκειται για μια κληρονομική χρωμοσωμική ανωμαλία με την οποία γεννιέται κανείς – σπανίως προκύπτει εκ των υστέρων – και μέχρι στιγμής δεν θεραπεύεται.
Όμως, έτσι κι αλλιώς, γυναίκες και άντρες αντιλαμβάνονται διαφορετικά τα χρώματα, λόγω γενετικών διαφορών στην οπτική αντίληψη.

Βλέπουμε τα χρώματα χάρη στους φωτοϋποδοχείς (τα φωτοευαίσθητα κύτταρα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα), δηλαδή τα κωνία που αναγνωρίζουν το χρώμα και τα ραβδία που αναγνωρίζουν τη φωτεινότητα.
Υπάρχουν κωνία για το μπλε χρώμα, το πράσινο και το κόκκινο.
Εκείνοι που πάσχουν από αχρωματοψία έχουν μικρότερο αριθμό κωνίων σε σχέση με το φυσιολογικό (ανώμαλη τριχρωματοψία) ή καθόλου σε κάποιο χρώμα (δυσχρωματοψία).

Αντίθετα με αυτό που πολλοί πιστεύουν, είναι σπάνιες οι περιπτώσεις εκείνων που δεν βλέπουν κανένα χρώμα, παρά μόνο αποχρώσεις του γκρίζου, έχουν δηλαδή πλήρη αχρωματοψία ή αλλιώς μονοχρωματοψία.

Συχνότερη είναι η δυσχρωματοψία ή μερική αχρωματοψία, που επηρεάζει μόνο ορισμένα χρώματα.

Πιο συνηθισμένη και στα δύο φύλα είναι η δευτερανωμαλία που οφείλεται στο μειωμένο αριθμό πράσινων κωνίων, με αποτέλεσμα τη δυσκολία να διακρίνουν οι πάσχοντες πράσινες αποχρώσεις. Ακολουθεί η πρωτανωμαλία που αφορά το κόκκινο χρώμα και με πολύ μικρά ποσοστά ή τριτανωμαλία.

Αυτοί που πάσχουν από διχρωματοψία, έχουν πλήρη απουσία κωνίων ευαίσθητων σε ένα από τα τρία χρώματα. Δεν βλέπουν καθόλου το κόκκινο (πρωτανοπία) ή το πράσινο (δευτερανοπία) και σπανιότερα το μπλε (τριτανοπία).

Όπως θα παρατηρήσετε και στον παραπάνω πίνακα, οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν το μπλε χρώμα (τα ποσοστά της τριτανοπίας και τριτανωμαλίας είναι τα μικρότερα).
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι πρόκειται για το χρώμα που επιλέγουν οι πιο πολλοί ως αγαπημένο. Είναι επίσης αυτό που χρησιμοποιείται περισσότερο απ’ όλα τ’ άλλα σε λογότυπα εταιριών.

Ένα πολύ γνωστό τεστ με το οποίο ελέγχεται η χρωματική όραση είναι το τεστ Ishihara. Δοκιμάστε να το κάνετε χωρίς να κλέβετε. Για να μην απογοητευτείτε χωρίς λόγο, αποφύγετε να το κάνετε αν δεν έχετε μια καλή και σωστά ρυθμισμένη οθόνη.

Αν περάσατε το τεστ σημαίνει ότι έχετε φυσιολογική όραση. Αν πάλι όχι, καλό είναι πριν αρχίσετε να ανησυχείτε να σιγουρευτείτε κάνοντας μια επίσκεψη στον οφθαλμίατρό σας.
Εφόσον τα πήγατε καλά, μπορείτε να δοκιμάσετε ένα λίγο δυσκολότερο τεστ προσπαθώντας να βάλετε τα χρώματα στη σειρά.

H αχρωματοψία δυσκολεύει τη ζωή αρκετών ανθρώπων.
Σκεφτείτε ότι οι φωτεινοί σηματοδότες έχουν σχεδιαστεί χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν ότι τα χρώματα τα οποία δεν βλέπει σωστά το μεγαλύτερο ποσοστό των πασχόντων είναι το κόκκινο και το πράσινο. Γι’ αυτό το λόγο τα φανάρια είναι τοποθετημένα με συγκεκριμένη σειρά (το κόκκινο επάνω) ή ακόμη σωστότερα, υπάρχουν απεικονίσεις (όπως στα φανάρια πεζών).

Δυσκολία έχουν επίσης όταν πρέπει να χειριστούν μηχανήματα με πολύχρωμα κουμπιά, να ξεχωρίσουν χάπια, αντικείμενα κλπ.
Κι όμως, οι περισσότεροι έχουν μάθει να τα βγάζουν πέρα στις περισσότερες των περιπτώσεων, αν και δεν είναι ικανοί να εκτιμήσουν τα χρώματα όπως οι άνθρωποι με φυσιολογική όραση.

Η αχρωματοψία όμως σίγουρα περιορίζει τις επιλογές σταδιοδρομίας

Άτομα με αυτή την πάθηση αποκλείονται από κάποιες θέσεις στο στρατό και την αστυνομία και φυσικά δεν μπορούν να γίνουν πιλότοι.

Ζωγράφοι, φωτογράφοι, μακιγέζ, σχεδιαστές ρούχων και αντικειμένων, γραφίστες και web designers, διακοσμητές, αρχιτέκτονες, ελαιοχρωματιστές είναι απαραίτητο να βλέπουν σωστά τα χρώματα. Μου έχει τύχει να πέσω σε ταπετσιέρη επίπλων με αχρωματοψία, ευτυχώς το διαπίστωσα έγκαιρα!

Επίσης, έχω βάσιμες υποψίες ότι ένα μεγάλο ποσοστό ανδρών αρχιτεκτόνων αποφεύγει το χρώμα, όχι λόγω φιλοσοφίας ή ευκολίας, αλλά μάλλον γιατί έχει κάποιο πρόβλημα με τη χρωματική όραση!

Από την άλλη, είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνεται υπ’ όψιν αυτή η παράμετρος κατά το σχεδιασμό, είτε πρόκειται για δημιουργία ιστοσελίδας, είτε για προϊόντα και χώρους που αφορούν κατά κύριο λόγο άντρες, αφού είναι φανερό πώς πρόκειται κατά βάση για αντρική δυσλειτουργία.

Για φανταστείτε να σχεδιάσετε ένα πολύχρωμο και εντυπωσιακό έντυπο ή μια ιστοσελίδα που απευθύνεται σε άντρες και ένας στους δώδεκα να δυσκολεύεται να διαβάσει το περιεχόμενο!

Εκτός της δυσχρωματοψίας όμως, φαίνεται ότι άντρες και γυναίκες αντιλαμβάνονται διαφορετικά τα χρώματα λόγω γενετικών διαφορών και ορμονών, όπως της τεστοστερόνης.
Οι άντρες προτιμούν τα καθαρά, έντονα χρώματα (γιατί τα αντιλαμβάνονται καλύτερα) ενώ οι γυναίκες έχουν μια τάση προτίμησης σε πιο παλ αποχρώσεις.

Ένα παράδειγμα για το πώς βλέπει κάποιος, ανάλογα με τον τύπο αχρωματοψίας που έχει, διάφορους συνδυασμούς χρωμάτων στην οθόνη του μπορείτε να δείτε εδώ.

Αφήνω για το τέλος και για τους πιο τολμηρούς ένα αρκετά δύσκολο τεστ. Θα πρότεινα να το κάνουν μόνο αυτοί που είναι σίγουροι για την καλή ποιότητα της οθόνης τους, θα έλεγα μάλιστα ότι μάλλον είναι απαραίτητο να είναι και σωστά καλιμπραρισμένη.
Μην το δοκιμάσετε από κινητό!
Αν καταφέρετε να πιάσετε το άριστα (0) τότε έχετε άριστη και εξασκημένη χρωματική όραση και πολύ καλή οθόνη! Ίσως μπορείτε να δουλέψετε για την Pantone! Πάντως, μπορείτε να είστε ευχαριστημένοι αν βρίσκεστε κάτω από τη μέση που είναι το 50.

Ένας επαγγελματίας του χώρου όμως, θα πρέπει να ανησυχήσει για τον εξοπλισμό του (ή για τα μάτια του!) αν δεν έχει ένα καλό σκορ. Οι υπόλοιποι μπορείτε να κοιμάστε ήσυχοι.
Άλλωστε γι΄αυτό υπάρχουν οι επαγγελματίες!

Αν αναρωτιέστε ποιο είναι το δικό μου σκορ, δεν θα μπορούσα να μην τα πάω άριστα!

Μάνια Μαυρίδου _αρχιτέκτων μηχανικός – χρωματική σύμβουλος

Εγγραφείτε στο μηνιαίο newsletter του Design for Happiness, για να μη χάνετε κανένα άρθρο ή video!

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου ή του video ή μέρους αυτού σε άλλο blog, ιστοσελίδα ή έντυπο μέσο χωρίς έγγραφη άδεια.
Νόμος πνευματικής ιδιοκτησίας 2121/1993.

Μπορείτε όμως να το μοιραστείτε στα social media εφόσον σας άρεσε και πιστεύετε ότι θα βοηθήσει κι άλλους!