Τι γλώσσα μιλούν οι αρχιτέκτονες;

Είμαι αρχιτέκτων κι έχω φίλους αρχιτέκτονες.

Θα έλεγα ότι θεωρώ τους περισσότερους συναδέλφους ευφυείς, πολυτάλαντους, με ανοιχτό μυαλό και πολλά ενδιαφέροντα. Συχνά κάπως ιδιόρρυθμους ή εμμονικούς.
Σίγουρο είναι πως δεν βαριέσαι εύκολα μαζί τους, ειδικά αν έχεις δημιουργική – καλλιτεχνική φύση.

Δεν ξέρω λοιπόν τι παθαίνουν πολλοί από αυτούς – ευτυχώς, όχι όλοι – όταν αφήνουν το σχεδιασμό και πιάνουν το γράψιμο.
Θαρρείς και μεταλλάσσονται!
Αν για τους πολιτικούς λέμε ότι μιλούν ξύλινη γλώσσα, για τους αρχιτέκτονες θα έλεγα ότι χρησιμοποιούν σουρρεαλιστική γλώσσα.

Μια γλώσσα ακατανόητη, όχι μόνο για το ευρύ κοινό, αλλά ακόμη και για τους ίδιους τους συναδέλφους τους που είναι πιο προσγειωμένοι – ή, για να γίνω κακιά, γνωρίζουν ελληνικά!

Προσπαθώντας να παραστήσουν τους διανοούμενους φιλοσόφους αραδιάζουν βαρύγδουπες εκφράσεις, χρησιμοποιούν δυσνόητο αλλά εξαιρετικά κλισέ λεξιλόγιο και κάνουν νοητικές διαδρομές που δυσκολεύεται κάποιος να παρακολουθήσει.
Έχω βάσιμες υποψίες πως ούτε οι ίδιοι καταλαβαίνουν τι λένε!
Κοινώς λένε ή καλύτερα, γράφουν, ασυναρτησίες.
(Άπειρα τα παραδείγματα, αλλά δεν θα ήθελα να εκθέσω κανέναν.)

Εξάλλου, πολύ καλύτερα από εμένα τα είχε πει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος σε συζήτησή του με τον Περιλκή Σφυρίδη για τους ψευτοδιανοούμενους:
«Tα αλαμπουρνέζικα ή η γλώσσα των σημερινών κουλτουριάρηδων», εκδ. Μπιλιέτο 2003.

Στην ουσία δεν λένε τίποτα.
Και δεν χρειάζεται, άλλωστε.
Ένα καλοσχεδιασμένο κτίριο μιλάει από μόνο του.
Ποιος ο λόγος να το στολίσουμε με δήθεν φιλοσοφημένες ανοησίες;
Γιατί θα πρέπει ν’αναφερθούμε σε κάποια ιδεολογία ή διανοούμενο στοχαστή που δήθεν μας ενέπνευσαν, για να δικαιολογήσουμε τις αποφάσεις μας;
Μήπως επειδή το έργο μας μοιάζει φτωχό κι όχι όσο μεγαλοφυές θα θέλαμε;
Δεν είναι αρκετό η πρότασή μας να ικανοποιεί με επιτυχία τις ανάγκες κι επιθυμίες των πελατών μας, φιλτραρισμένες μέσα από το προσωπικό μας στυλ;
Αυτό δεν είναι το ζητούμενο;
Στο κάτω-κάτω, αν θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα παραπέρα, να καινοτομήσουμε, να προτείνουμε κάτι ή να προβληματίσουμε, δεν είναι αρκετό το έργο μας και μια λιτή και κατανοητή περιγραφή του;

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να περιγράψουμε τη δουλειά μας με απλά λόγια, ώστε να προσεγγίσουμε τον μέσο αναγνώστη, ακροατή, παρατηρητή ή υποψήφιο πελάτη μας;
Στο κάτω- κάτω σ’ αυτούς απευθυνόμαστε και όχι στους “διανοούμενους” συναδέλφους μας.

Πολύ συχνά οι αρχιτέκτονες γκρινιάζουν για το γεγονός ότι ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ποιο ακριβώς είναι το αντικείμενό μας και δεν εκτιμά την αξία μας.

Όταν υιοθετούμε μια ψευτο-ελιτίστικη συμπεριφορά με αποτέλεσμα να συνεννοούμαστε (ελλιπώς και στηριζόμενοι σε κλισέ) μόνο μεταξύ μας και δεν επικοινωνούμε ουσιαστικά με τους υποψήφιους πελάτες μας, μόνο εμείς χάνουμε.

Κάποιοι άλλοι κερδίζουν από τον απομονωτισμό και την δήθεν “μεγαλοφυία” μας, ακατανόητη στον κοινό θνητό!
(Βλέπε πολιτικούς μηχανικούς και διακοσμητές, οι οποίοι επικοινωνούν πολύ πιο απλά και έξυπνα με τον κόσμο).

Ποτέ δεν ασπάστηκα αυτή την τάση.
Από φοιτήτρια ακόμη στο Πολυτεχνείο έβρισκα γελοίο όλο αυτό το ψευτοκουλτουριάρικο στυλ, που ξεκινούσε από πολλούς διδάσκοντες.
Μου κάνει εντύπωση ότι, 30 χρόνια μετά, δεν έχει αλλάξει τίποτα!
Οι περισσότεροι το χρησιμοποιούν για να κρύψουν την ανεπάρκειά τους – θαρρείς και δεν θα τους καταλάβει όποιος μιλάει ελληνικά!

Το να μιλάς ή να γράφεις, χωρίς ουσιαστικά να λες τίποτα, αραδιάζοντας βαρύγδουπες ασυναρτησίες πιθανόν να πουλάει στον αμόρφωτο νεόπλουτο. Εκείνον που ό,τι δεν καταλαβαίνει του φαίνεται σπουδαίο.
Ένας άνθρωπος με ελάχιστες γνώσεις και άγνοια της γλώσσας ίσως εντυπωσιαστεί.
Εκείνος όμως που γνωρίζει ελληνικά και μπορεί να επικοινωνεί ουσιαστικά, γραπτά ή προφορικά, απλώς θα γελάσει και πιθανόν να απαξιώσει όλη τη δουλειά του “φιλοσόφου-αρχιτέκτονα”.

Εξάλλου, ο πραγματικός, βαθύς γνώστης ενός αντικειμένου μετατρέπει σε απλά αυτά που μοιάζουν περίπλοκα.
Αντιθέτως, ο μη γνώστης προσπαθεί να καλύψει την ανεπάρκειά του, κάνοντας δυσνόητα τα απλά.

Δεν είναι ανάγκη να μιμούμαστε αυτή την τάση, ειδικά εφόσον μπορούμε να δημιουργήσουμε όμορφους χώρους και θέλουμε να επικοινωνήσουμε με άλλους ανθρώπους – του πελάτες μας – πέρα από την κλίκα και το συνάφι μας.
Ένας σωστά σχεδιασμένος, καλαίσθητος χώρος δεν χρειάζεται να “επενδυθεί” με φιλοσοφικά δοκίμια ασυναρτησιών.
Μιλάει από μόνος του – στις αισθήσεις μας και την ψυχή μας.

Ας υιοθετήσουμε τον μινιμαλισμό στα λόγια και τα γραπτά μας κι ας γίνουμε λίγο πιο μαξιμαλιστές κι ανθρώπινοι στα έργα μας.

Ίσως έτσι είμαστε περισσότερο προετοιμασμένοι για τη νέα εποχή στην αρχιτεκτονική και το design, που είναι ήδη εδώ, παρόλο που αρκετοί εξακολουθούν να αναπαράγουν ακόμη ως “επαναστατικό και πρωτοπόρο” το μοντέρνο κίνημα, αν και έχουν κλείσει 100 χρόνια από την εμφάνισή του!

Μάνια Μαυρίδου _αρχιτέκτων μηχανικός – χρωματική σύμβουλος

Εγγραφείτε στο μηνιαίο newsletter του Design for Happiness, για να μη χάνετε κανένα άρθρο!